Bài viết này kienthuctheonamthang.com sẽ cùng bạn tìm hiểu một yếu tố quan trọng cần được xem xét khi nghiên cứu hệ thống là độ phức tạp. Mức độ phức tạp của một hệ thống không chỉ đơn thuần là do số lượng thành phần mà còn bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm:
- Số lượng các thành phần liên kết với nhau
- Loại và tính chất của từng thành phần
- Số lượng các mối tương tác giữa các thành phần
- Cường độ của các tương tác
- Tính chất của các mối tương tác, có thể bao gồm:
a. Tĩnh hay động
b. Một chiều hay hai chiều
c. Có ràng buộc hay không ràng buộc
Ví dụ minh họa – Gia đình như một hệ thống
Hãy tưởng tượng một gia đình như một hệ thống.
- Nếu chỉ có một người, tức một thành phần duy nhất, thì không có bất kỳ tương tác nào xảy ra → số lượng tương tác = 0.
- Nếu có hai người, ví dụ vợ và chồng, thì mỗi người có thể tương tác với người còn lại → số tương tác là 2 (mỗi chiều một lần).
- Nếu có ba người, ví dụ vợ, chồng và một đứa con, thì mỗi người có thể tương tác với hai người còn lại. Tổng cộng có 6 tương tác hai chiều
Từ ví dụ trên, có thể thấy rằng số lượng tương tác trong hệ thống tăng theo cấp số nhân khi số thành phần tăng lên. Ở một mức độ nào đó, số lượng tương tác này có thể trở nên quá tải và khó kiểm soát, như minh họa sau
“Hệ thống hiện đại – Càng phát triển, càng phức tạp”
Trong thế giới hiện đại, độ phức tạp của các hệ thống – từ tổ chức công nghiệp, các hệ thống kỹ thuật (như điện, cơ khí, nhiệt, thủy lực…) đến các hệ thống xã hội – đều rất cao.
Để sử dụng hiệu quả các nguồn lực đầu vào và đạt hiệu suất tối ưu, điều quan trọng là cần hiểu rõ cấu trúc cơ bản của hệ thống. Từ đó, có thể xây dựng chiến lược điều khiển hợp lý, ứng dụng các kỹ thuật kỹ thuật số và công nghệ máy tính hiện đại.
Việc tiếp cận hệ thống theo tư duy hệ thống và phương pháp hệ thống (systems thinking & systems approach) sẽ giúp ta nắm bắt rõ bản chất, cấu trúc và cơ chế hoạt động, từ đó đưa ra các giải pháp hiệu quả cho quản lý, thiết kế thiết bị, hoạt động kinh tế – xã hội và các hệ thống điều hành khác.